-GJENEZA- ёshtё faktori mё kryesor qё ndikon nё prishjen e dhёmbёve na ёshtё e njohur qё nёqoftёse njё familje ёshtё e atakuar mё tepёr nga kariesi ka mundёsi qё edhe antarёt ,pasardhёs tё trashёgojn tё njejtёn shёmundje.
-GJINIA -nё bazё tё tё dhёnave nga shoqata e stomatologёve ,dhёmbёt te gjinia femrore janё mё tё atakuar se tek meshkujt.Mendohet se arsyeja kryesore ёshtё nё ndryshimet hormonale.
-MOSHA-prishja e dhёmbёve ёshtё mё shumё sёmundje e tё rinjёve ,ajo tek mw tw moshuarit zvogёlohet,qё nёnkupton se tek tё moshuarit ёshtё mё pak ёshtё e pranishme.Mosha prej 12-20 vjece konsiderohet si periudhё me mё shumё karies ku gjatё kёsaj periudhe prishen mё tepёr dhёmbё ,por dhe nё shumicёn e rasteve ndodhё edhe tё nxirret dhёmbi.
-RACA- humultimet tregojn proporcionalitet nё mes racave ku edhe pse raca e bardhё ka pёrqindje tё dhёmbёve me tё atakuar nga ajo e zezё,prap se prap vlerat janё gati se tё pёrafёrme.
-HORMONET DHE VITAMINET- cdo crregullim hormonal i manifestuar nё formё tё hiperfunksionit apo hipofunksionit tё hipofizёs,tiroidёs,paratiroidё shkakton paraqitjen e kariesit me pёrqindje tё madhe.Hipofunksioni i paratiroidёs shkaton hipokalcemin ndёrsa hipovitaminoza e vitaminave A,D dhe C sjell gjerё ne prishjen e dhёmbёve.
-KLIMA-varёsisht nga hapsira gjeografike edhe paraqitja e kariesit ndryshon.Nё vendet me klimё subtropikale pёrreth ekuadorit ,ka mё pak karies por mё tepёr paradontopati nё krahasim me vendet me klimё kontinentale.Po ashtu nё vendet ku ndotja e ambientit ёshtё mё e madhe,jonizimet e ndryshme dhe faktorё tё tjerё janё shkaktar indirekt tё rritjes sё prevalencёs sё kariesit.
-S ЁMUNDJET KRONIKE- tё sёmurit qё lёngojnё nga sёmundjet kronike kanё njё prevalenc mё tё madhe tё kariesit.Tek tё sёmurit prej infractus miocardi, diabetes mellitus,ulcus duadeni si dhe medikamentet qё keto I konsumojnё pёr shёrimin e tё njejtave sёmundjeve nga ana tjetёr ndikojnё dhe kanё efekte negative poashtu edhe tek dhёmbёt.
-USHQIMI- marrja e ushqimit tё pasur me proteina,lipide,hidrate tё karbonit,minerale,vitamine si dhe oligoelementet ndikojnё nё zhvillimin adekuat tё aparatit dental.Po ashtu uji i pijshёm,qumёshti qё fluorizohen nё mёnyrё indirekte bёjnё mbrojtjen e dhёmbёve prej kariesit.
Dr.stom Flamur Havziu